درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن (کتاب)«درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن» نوشته دکتر عبد الرحیم گواهی و به زبان فارسی است که به بررسی تاریخ ادیان از دیدگاه قرآن کریم می‌پردازد. ۱ - معرفی کتابالبته این کتاب به عنوان مقدمه و مدخلی برای بحث در باب تاریخ ادیان است لذا از ارائه مطالب تفصیلی در آن خودداری شده است. به اعتقاد نویسنده کل قرآن یک کتاب جامع تاریخ ادیان است، از این روی حذف و انتخاب بین آیات و برگزیدن دسته‌ای از آنها به عنوان آیات مربوط به دین و ادیان کاری است بس دشوار. از این رو نویسنده ناچار به انتخاب و دسته بندی آیات قرآنی در این زمینه شده است. نویسنده در مدخل بحث به بررسی موضوعاتی نظیر نزول قرآن ، قرائت قرآن ، اوصاف قرآن و معرفی مخالفین قرآن می‌پردازد. ۲ - فصل اول۲.۱ - تاریخ ادیاندر فصل اول از بخش نخست کتاب به آیاتی از قرآن کریم که در آنها به بحث تاریخ ادیان پرداخته شده اشاره می‌شود و سپس اعتقادات افراد در طول تاریخ تقسیم بندی و به دو دسته اعتقادی عمده؛ یعنی حزب الله و حزب شیطان منقسم می‌شود. پس از آن به بررسی اجمالی وضع اقوام گذشته- برای پندآموزی- از دیدگاه قرآن پرداخته شده است. [۱]
درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن، عبد الرحیم گواهی ، ص۴۷.
۲.۲ - تسامح دینی از منظر قرآن کریمدر ادامه موضوع تسامح دینی از منظر قرآن کریم مورد بحث و بررسی واقع شده است. ۳ - فصل دومدر فصل دوم [۲]
درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن، عبد الرحیم گواهی ، ص۹۷.
از کتاب نویسنده تعاریف، معانی و اوصاف دین و دینداران را از دید این کتاب مقدس مورد بررسی قرار داده و در نهایت علائم و نشانه‌های سست ایمانی و آفات دین از نگاه قرآن را بیان می‌کند. در این فصل به مناسبت بحث مختصری هم درباره معنای « اسلام » از دیدگاه قرآن مطرح می‌شود.۴ - فصل سومدر فصل سوم به موضوع وحدت ادیان الهی که بیشتر آیات مرتبط با این موضوع در سوره مبارکه بقره آمده است، پرداخته شده است. [۳]
درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن، عبد الرحیم گواهی ، ص۱۱۹.
۵ - فصل چهارمفصل چهارم به موضوع ایمان در قرآن اختصاص یافته و ایمان و مؤمن در قرآن تعریف و اوصاف افراد مؤمن و امتحان‌های سخت خداوند نسبت به بندگان مؤمنش و نیز مراتب ایمان و عوامل تخریب ایمان و... گوشزد شده است. [۴]
درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن، عبد الرحیم گواهی ، ص۱۲۹.
۶ - فصل پنجممعرفی اسلام از دیدگاه قرآن و تقسیم آن به اسلام خاص و اسلام عام، اوصاف فرد مسلمان ، مراتب اسلام و... از جمله موضوعاتی است که در فصل پنجم بدانها پرداخته شده است. [۵]
درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن، عبد الرحیم گواهی ، ص۱۹۱.
۷ - بخش دومدر بخش دوم [۶]
درآمدی بر تاریخ ادیان در قرآن، عبد الرحیم گواهی ، ص۲۱۳.
کتاب موضوع اهل کتاب و اوصاف ایشان در قرآن، نحوه برخورد اسلام با اهل کتاب و نیز موضع گیری اهل کتاب در مقابل اسلام، طبقه بندی اهل کتاب، معرفی حضرت ابراهیم -علیه‌السّلام - به عنوان سرسلسله پیامبران الهی، اوصاف وی و فرازهایی از زندگانی آن حضرت از دیدگاه قرآن، معرفی دین یهود از دیدگاه قرآن که در بین تمام ادیان بیشترین شرح و تفصیل بدان اختصاص یافته است، معرفی حضرت موسی -علیه‌السّلام- و بخشهایی از تاریخ قوم یهود از منظر قرآن، معرفی دین مسیحیت و آیات مربوط به این دین، حضرت مریم و حضرت عیسی -علیه‌السّلام -و معرفی صابئین و مجوس از دیدگاه قرآن مطرح شده است. در بخش سوم آیات مرتبط با موضوع کفر ، نفاق و استضعاف در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.در پایان کتاب هم مبانی قرآنی روابط خارجی جامعه اسلامی با اهل کتاب و غیر اهل کتاب و نیز احکام کلی اسلام درباره این نوع از رابطه بیان شده است. ۸ - ساختار کتابکتاب در ابتدا شامل فهرست اجمالی و فهرست تفصیلی مطالب و یک مقدمه مفصل از نویسنده می‌باشد. پس از آن به عنوان مدخل بحث بیان شده است. کتاب دارای سه بخش اساسی- که هریک حاوی فصول متعددی است- و نیز یک مؤخره می‌باشد: بخش اول که فصولی چون: بحث کلی تاریخ، دین در قرآن، وحدت ادیان الهی و... را دربردارد. بخش دوم، شامل فصولی با عناوین: اهل کتاب در قرآن، حضرت ابراهیم، دین یهود در قرآن، مسیحیت در قرآن می‌باشد. بخش سوم فصول ذیل را دربرمی گیرد: کفر در قرآن، نفاق در قرآن و استضعاف در قرآن. در مؤخره بحث هم «مبانی قرآنی رابطه امت و جامعه اسلامی با جهان خارج یا روابط خارجی» بیان شده است. در پایان هم نتیجه گیری و جمع بندی از مطالب مطرح شده در کتاب ارائه شده است. ۹ - نسخه شناسینویسنده کتاب دکتر عبد الرحیم گواهی است. این کتاب در قطع وزیری با جلد شومیز در ۴۶۳ صفحه برای بار دوم در سال ۱۳۷۹ هجری شمسی از سوی «دفتر نشر فرهنگ اسلامی» تهران منتشر شده است. ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعنرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |